Dağlık Karabağ’ın bağımsızlık hayali sona erdi

Dağlık Karabağ’ın uzun ve kanlı bağımsızlık hayali Perşembe günü, Azerbaycan’daki etnik Ermeni devletinin yıl sonunda “varlığının sona erdiğini” ilan eden bir kararnameyle sona erdi.

Azerbaycan saldırısı

Dramatik duyuru , ezeli rakibi Azerbaycan’ın geçen haftaki saldırısının ardından etnik Ermeni nüfusunun yarısından fazlasının kaçtığının anlaşılmasından hemen sonra yapıldı.

Dünyanın en uzun ve görünüşte en uzlaşmaz “dondurulmuş çatışmalarından” birinin perdesini çekiyor gibi görünüyordu; Washington’daki birbirini izleyen yönetimler ve Avrupa’nın dört bir yanındaki liderler aralıksız müzakere turlarında çözüme ulaşamadı. Ancak bu aynı zamanda Erivan’daki öfkeyi de artırdı.

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Azerbaycan’ı “etnik temizlik” yapmakla suçladı ve uluslararası topluma harekete geçme çağrısında bulundu.

Bakü’nün 24 saatlik belirleyici askeri saldırısı, isyancıların silahsızlanma ve “yeniden entegrasyon” görüşmelerine başlama sözü verdiği 20 Eylül’deki ateşkesle sona erdi.

Azerbaycan güçlerinin, ayrılıkçı silahları toplamak ve tarafların bölge için 1990’larda ilk kez savaşmasından bu yana Bakü’nün kontrolü dışında kalan kasabalara girmek için düzenli olarak Rus barış güçleriyle birlikte çalıştığı sırada iki tur görüşme gerçekleştirildi.

Azerbaycan güçleri artık ayrılıkçı lider Samvel Shakhramanyan’ın kararnamesini yayınladığı, isyancıların kalesi boşaltılan Stepanakert’in sınırına yaklaştı.

Karabağ Cumhuriyeti’nin sonu

Kararnamede, “1 Ocak 2024’e kadar kendi bakanlıklarına bağlı tüm devlet kurum ve kuruluşları kapatılır ve Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’nin (Artsakh) varlığı sona erer” denildi.

“Bu Kararnamenin yürürlüğe girmesinden sonra, cumhuriyet dışında yaşayanlar da dahil olmak üzere Dağlık Karabağ’ın nüfusu, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin sunduğu yeniden entegrasyon koşullarını öğrenmektedir.”

Azerbaycan’ın Pazar günü Ermenistan’a giden tek yolu açmasından bu yana cumhuriyet ve onun ayrılıkçı rüyası fiilen yok oluyor.

O günden bu yana on binlerce kişi eşyalarını arabalarının üstüne yığıyor ve her gün Ermenistan’a doğru dolambaçlı bir dağ yolculuğuna çıkıyor.

Ermenistan, bölgenin 120.000 kişilik nüfusunun 68.000’inden fazlasının Perşembe öğleden sonra bölgeyi terk ettiğini söyledi.

Paşinyan, “önümüzdeki günlerde” tüm nüfusun tahliye edilmesini beklediğini söyledi.

Kabine toplantısında “Ermenilerin Dağlık Karabağ’dan göçü devam ediyor” dedi.

“Bu, uluslararası toplumu uzun süredir uyardığımız bir etnik temizlik eylemidir.”

Karabağ sorunu

Dağlık Karabağ, Sovyetler Birliği’nin 1991’de dağılmasından bu yana resmen Azerbaycan’ın bir parçası olarak tanınıyor .

Hiçbir ülke, hatta Ermenistan bile, devletçikin bağımsızlık iddiasını desteklemedi.

Ancak 1990’larda onbinlerce kişinin ölümüne yol açan acımasız savaşı kazandığından beri bölgeyi etnik Ermeni ayrılıkçılar yönetiyor.

Bölge, hem Ermenistan hem de Azerbaycan için tarihi ve kültürel öneme sahip. Bölgede çok sayıda kilise ve manastır bulunuyor.

Azerbaycan, bölgenin kendi toprakları olduğunu ve uluslararası hukuka göre egemenliğini koruduğunu savunuyor.

Ermenistan ise bölgenin etnik Ermeni nüfusunun kendi kaderini tayin hakkına sahip olduğunu ve Azerbaycan’ın saldırılarına karşı korunması gerektiğini iddia ediyor.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, bölgedeki çatışmaya son verilmesi ve barışçıl bir çözüm bulunması için dört karar almıştı. Ancak bu kararlar uygulanmadı.

Rusya, Fransa ve ABD, Karabağ sorununu çözmek için Minsk Grubu adlı bir arabuluculuk mekanizması oluşturmuştu. Ancak bu grup da taraflar arasında kalıcı bir anlaşma sağlayamadı.

Son olarak, Türkiye’nin Azerbaycan’a askeri ve diplomatik destek vermesi, bölgedeki dengeleri değiştirdi. Türkiye, Karabağ’ın Azerbaycan’a iade edilmesini istiyor ve Ermenistan’ı işgalci olarak nitelendiriyor.