2023 yılı seçimlerinin ardından göreve gelen yeni ekonomi yönetimi, kamuda büyük tasarruf tedbirleri alınacağını duyurmuştu. Ancak Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in imzasını taşıyan 17 Temmuz 2023 tarihli genelgeye rağmen, devletin kira harcamaları beklenenin aksine gözle görülür bir şekilde artış gösterdi.
2024 yılının ilk iki ayında, devlet tarafından ödenen kira giderleri önceki yılın aynı dönemine kıyasla %204 oranında artarak ekonomik yönetimin tasarruf politikalarının etkinliğini sorgulamaktadır.
Araç Kiralama Giderlerinde Büyük Sıçrama
2024 yılının ilk iki ayında, kamunun taşıt kiralama giderleri yüzde 59 artış gösterdi. Bu artışla birlikte, taşıt kiralama giderleri 259 milyon 557 bin liradan 402 milyon 860 bin liraya yükseldi. Kamu kurumlarının, genelgede belirtilen tasarruf kurallarına uymada zorlandığı bu verilerle bir kez daha gözler önüne serildi.
Hava Taşıtı Kiralama Giderlerinde Rekor Artış
Belki de en şaşırtıcı gelişme, kamu kurumlarının hava taşıtı kiralama giderlerindeki artış oldu. 2023'ün ilk iki ayında 30 milyon 973 bin lira olan hava taşıtı kiralama giderleri, bir yıl içinde %1480 oranında artarak 459 milyon 302 bin liraya çıktı. Bu, kamunun uçak, helikopter, İHA ve drone gibi hava araçlarına olan bağımlılığının ciddi maliyetlerle sonuçlandığını gösteriyor.
Personel Servisi ve Bina Kiralama Giderleri
Personel servis kiralamasında da benzer bir trend gözlemlendi; giderler %201 artışla 173 milyon 162 bin liradan 521 milyon 355 bin liraya yükseldi. Kamunun hizmet binaları kiralama giderleri ise %283 artarak 86 milyon 739 bin liradan 329 milyon lira seviyesine çıktı. Bu artışlar, kamunun genel operasyonel faaliyetlerinin maliyetinin de önemli ölçüde yükseldiğini ortaya koydu.
Genel Görünüm ve İktisadi İmparatorluk
2024'ün ilk iki ayında kamunun ödediği toplam kira gideri, 1 milyar 789 milyon 971 bin lira oldu. Bu, bir önceki yılın aynı dönemine göre %204'lük devasa bir artışa işaret ediyor ve kamunun mali disiplin anlayışında ciddi bir bozulma olduğunu gösteriyor. Özellikle taşıt, hava taşıtı, ve hizmet bina kiralamalarındaki bu artışlar, tasarruf genelgesinin pratikteki yetersiz uygulamalarını ve kamunun genel bütçe üzerindeki yükünü arttıran kararları gözler önüne seriyor.
Sonuç
Mehmet Şimşek'in tasarruf genelgesi, kira giderleri konusunda umulan etkiyi yaratmaktan uzak kaldı. Kamu harcamalarındaki bu kontrolsüz artış, ekonomik yönetimin üzerinde durması gereken ciddi bir mesele olarak karşımıza çıkıyor. Kamunun giderlerindeki bu artışlar, sadece mali disiplin açısından değil, aynı zamanda hükümetin kredi notu ve uluslararası piyasalardaki güvenirliği açısından da önem teşkil etmektedir.
Devletin kira stratejisi, acilen revize edilmeli ve daha sürdürülebilir, ekonomik bir yapıya kavuşturulmalıdır. Bu, hem mali sağlığın korunması hem de kamu kaynaklarının daha etkin kullanılması için elzemdir.