Türkiye, 2024 yılı seçimlerinin arifesinde, ödemeler dengesinde kayda değer bir "net hata ve noksan" kayıtlarıyla dikkat çekiyor. Merkez Bankası tarafından açıklanan 2024 Şubat ayı verilerine göre, yalnızca Şubat ayında 4 milyar 982 milyon dolarlık bir para çıkışı görülmüştür. Bu rakam, son altı ayda toplam 14 milyar 320 milyon dolarlık çıkışın yanı sıra, önceki seçim dönemlerindeki hareketlilikleri de akıllara getiriyor.
Net Hata ve Noksan Nedir?
"Net hata ve noksan", ödemeler dengesi tablolarında yer alan ve çeşitli hesaplama hataları ile eksikliklerden kaynaklanan bir terimdir. Bu kaleme, hesaplamalarda ortaya çıkan zamanlama farklılıkları, ölçme ve değerleme hataları gibi unsurlar nedeniyle oluşan farklar yansıtılmaktadır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), bu kalemdeki rakamların, genellikle finansal hesaplar ile cari işlemler ve sermaye hesapları arasındaki uyumsuzlukları gösterdiğini belirtmektedir.
Türkiye’nin Ekonomik Çalkantıları ve Para Hareketleri
2023 Mayıs seçimleri öncesinde benzer bir durum gözlemlenmiş, üç aylık dönemde 16 milyar 579 milyon dolarlık bir kaynak çıkışı yaşanmıştı. Bu çıkışlar, genellikle politik belirsizlikler, ekonomik istikrarsızlık veya sermaye kontrolü gibi nedenlerle açıklanıyor. Seçimler sonrası, Haziran-Ağustos ayları arasında ise bu kez 13 milyar 531 milyon dolarlık bir 'giriş' kaydedilmiş, bu da sermayenin yeniden ülkeye döndüğü yönünde yorumlara neden olmuştu.
Sermaye hareketlerindeki bu dalgalanmalar, yerel para birimi üzerinde de baskı yaratmakta, Türk Lirası'nda değer kaybına neden olmaktadır. Ayrıca, yastık altından çıkan veya yurtdışına kaçırılan değerli metaller ve dövizler, "net hata ve noksan" kaleminde kaynağı belirsiz girişler ve çıkışlar olarak kayıtlara geçmektedir.
Kaçak Altın İthalatı ve Gri Liste Etkisi
31 Mart seçimleri öncesinde kaydedilen yüksek çıkışların altında yatan nedenlerden biri de, kaçak yollarla yapılan altın ithalatı olabilir. Bu dönemde, altın ithalat kotalarının artırılması ve vergisel düzenlemeler, kaçak yollarla ülkeye altın sokulmasını teşvik etmiş olabilir.
Ek olarak, Türkiye'nin Mayıs 2023 seçimlerinden sonra uluslararası arenada kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadelede belirlenen kriterleri karşılayarak Mali Eylem Görev Gücü'nün (FATF) gri listesinden çıkma çabaları, bu dönemdeki net hata ve noksan kalemindeki hareketlilik üzerinde etkili olmuş olabilir. Bu tür hareketler, uluslararası finans sisteminde Türkiye'nin itibarını ve ekonomik dengelerini doğrudan etkilemektedir.
Sonuç
Ödemeler dengesi raporlarındaki "net hata ve noksan" rakamları, Türkiye ekonomisindeki belirsizliklerin ve spekülatif hareketlerin bir göstergesi olarak ön plana çıkıyor. Bu dönemde yaşanan yüksek para çıkışları, ekonomik istikrarın sağlanması ve politik güven ortamının tesis edilmesi açısından ele alınması gereken kritik bir mesele olarak durmaktadır. Bu unsurlar, yatırımcı güvenini yeniden kazanmak ve ekonomik istikrarı sağlamak için hükümet ve düzenleyici otoriteler tarafından dikkatle izlenmelidir.